De grond is letterlijk en figuurlijk onze voedingsbodem. Daar moeten we met liefde en aandacht voor zorgen. Door regeneratief te boeren bijvoorbeeld. Dat kan door de bodem beter achter te laten na een teelt dan toen je begon aan die teelt, ik weet inmiddels hoe dat moet. Mijn bladgewassen zijn perfect en dus te vertrouwen als echt voedsel. Dat is goed voor de grond, dat is goed voor de natuur en dat is goed voor ons. En we zouden dat veel meer kunnen doen als we grond weten vrij te maken van economisch gewin. Mooie voorbeelden al genoeg: Land van Ons, Lenteland, Stichting Grondbeheer, en de Vereniging voor Biologisch-Dynamische Landbouw en Voeding (BD-Vereniging).

Oranje akkers, grote zware vrachtwagens met drijfmest en zandstormen in akkerbouwgebieden, bijvoorbeeld die van Drenthe. Allemaal dragen ze bij aan de bodemuitsterving. Bodemuitsterving is echt heel gevaarlijk voor onze eigen gezondheid. Of de wereld ooit de tien miljard mensen moet voeden is maar de vraag. We zijn met ons allen wel heel laks om onze gezondheid omdat we niet door hebben dat goed voedsel ons gezond houdt en niet de pillen van de farmaceut daar verantwoordelijk voor zijn. Ik denk dat het uitsterven van het mensenras dichterbij is dan de opschaling naar tien miljard. Het gaat niet om de kilo’s maagvulling, het gaat om de kilo’s gezondheid. Dat is echt wezenlijk een verschil. De grote overvloed van bewerkt voedsel uit de vele fabrieken met de vele toevoegingen om de houdbaarheid te rekken is daar een voorbeeld van. Met dit warme weer van de afgelopen weken vragen mensen aan mij om een fles melk gereed te maken. Mijn vraag is dan steevast: Gaat u rechtstreeks naar huis met de fles melk? Antwoord is geregeld dat dit mij niks aangaat. Ik denk daar anders over, de melk bij ons is rauw en dus kwetsbaar, ga daar dan met zorg mee om. Na een dergelijk antwoord maak ik geen fles melk. Ik lever liever geen melk dan dat ik zieke mensen op de stoep krijg omdat ze niet zorgvuldig waren. Nog afgezien van productaansprakelijkheid heb ik gewoon geen zin om te leveren als ik dergelijke vragen niet mag stellen. Maar toch, ik verkoop heel graag goeie spullen en daar horen soms confronterende vragen bij, helaas. Het gaat om de gezonde U.

Ik las deze week een mooi artikel van Rineke Dijkinga. Bodemuitsterving leidt tot verlies aan voedingsstoffen. Om de groei naar tien miljard wereldburgers in goede banen te leiden, moet er steeds intensiever en efficiënter voedsel geproduceerd worden, zegt de moderne industriële landbouw. Of het daadwerkelijk de wereld voedt en we er daarom mee door moeten gaan, valt echter te betwisten. Enerzijds omdat een groot deel van de wereldbevolking aan honger lijdt (hoeveel meer voedsel we ook zijn gaan verbouwen). Anderzijds omdat het rijke welvarende deel van de bevolking te weinig voedingstoffen binnenkrijgt.

Gevaarlijke tekorten

Hierdoor is onze bodem anno nu ziek, uitgeput en verarmd. En in een ‘dode bodem’ kunnen voedingsstoffen niet meer worden opgenomen door de plant. In een dode bodem is een plant dan ook altijd ziek. Nu wordt het interessant want wat doet het gigantische leger aan insecten, schimmels en bacteriën met zieke planten? Maar één ding: Opruimen. Maar dat wil de boer en tuinder in de gewone gangbare teelt niet. Dan komen er naast die grote vrachtwagen ook nog een grote tractor aan rijden met grote reservoirs aan chemische middelen om het leger aan opruimers het leven zuur te maken. Ons voedsel wordt dus qua vitale voedingsstoffen steeds ‘leger’, en daarvan krijgen wij ‘hidden Hunger’. Want wanneer wij (of dieren) deze planten eten, wordt onze wezenlijke honger naar voedingsstoffen niet gestild. En daarvan worden wij, net als de bodem, ziek, uitgeput en verarmd. Is het niet bijzonder dat we hiervoor, bijna honderd jaar geleden, al gewaarschuwd werden?

“Veel van de huidige ziektes waaraan we lijden zijn te wijten aan gevaarlijke tekorten in ons dieet. Deze kunnen we niet genezen als we de uitgeputte bodems – waaruit ons voedsel afkomstig is – niet weer in balans krijgen. Het voedsel dat we van uitgeputte grond eten doodt ons uiteindelijk, hoeveel we er ook van eten.”

Dr. Albrecht (Emeritus Professor of Soils at the University of Missouri) in Acres Magazine in 1936

De oplossing is niet de grote tractor met gifspuit voor alle zieke planten maar een grote gift aan (C) Koolstof aan alle zieke bodems. Ja, dat goedje wat gevormd wordt als we CO2 gaan vastleggen in bomen en ander organische begroeiing. Het is wel tekenend dat er in mijn tuin boeren, tuinders en moestuinders komen en zich verbazen dat ik ze mijn tuin laat zien en dat ik me niet schaam voor een enkele plant met zwarte bonenluis. Die enkele plant is dus niet gezond, dan mag ie gewoon weg. Weg zal ie gaan door insecten. Laat die gifspuit nou gewoon eens staan. Alhoewel ik er deze week juist een nieuwe heb gekocht, juist niet om gif te verspreiden maar om er Effectieve Micro-organismen mee te verspreiden. Al die microscopisch kleine beestjes en schimmels maken mijn planten juist gezond en dus sterk.

Wat mag je dan verwachten van voeding? Voeding moet jou voeden. Dat moet dus alle essentiële delen bevatten welke voor ons lichaam belangrijk zijn. Die voeding komt van Biologisch Dynamische akkerbouwbedrijven zoals Krispijn van den Dries of Joost van Strien en de Zonneboog. Ook de Vriendentuin, van mijn hand, is zo’n plek waar de echte voeding van komt. Op die plekken krijgt de bodem de echte aandacht die het verdient. De planten vertellen mij, Joost, Krispijn en ongetwijfeld nog velen wat de bodem nog aan kracht heeft om ons voedsel te laten groeien. Door het ontbreken van wezenlijke voedingsstoffen ontstaan er vele klachten en ziektebeelden. Ook in de plant zelf. De ziektes die zo ontstaan bij de planten ‘lossen we weer op’ met bestrijdingsmiddelen als fungiciden en insecticiden. Deze kunnen onze hormoonbalans drastisch verstoren als we ze via water, voeding of lucht binnenkrijgen. Glyfosaat bijvoorbeeld (van al die gele akkers en een veel gebruikt bestrijdingsmiddel op onze meest gegeten voedingsmiddelen als soja, maïs en buitenlandse tarwe, ook de tarwe uit Oekraïne.) werkt in zowel de bodem als in onze darm als een chelator: het bindt (‘vangt’) de aanwezige mineralen waardoor deze niet benut kunnen worden voor de belangrijkste taken in ons lichaam.

Mineralen en sporenelementen

Deze verstoring en vooral de afnemende mineraalgehaltes (ik noem het even voor het gemak mineralen maar officieel gaat het om mineralen en sporenelementen) hebben grote gevolgen voor onze gezondheid. Mineralen zijn bijvoorbeeld belangrijk voor de gezondheid van onze cellen, de ontgifting van toxines, de aanmaak van antioxidant enzymen en de omzetting van aminozuren. Het is niet alleen belangrijk om voldoende mineralen binnen te krijgen, het gaat ook om de juiste balans. Zo werkt ons lichaam alleen optimaal als de natrium/kalium balans in orde is. Maar ook kalium en magnesium moeten met elkaar in balans zijn. Net als calcium en magnesium, koper en zink en magnesium en silicium. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Een overmaat aan stikstof, fosfor en kalium in kunstmest heeft grote gevolgen voor de mineraalbalans in de bodem. En daarmee op het voedsel op ons bord maar ook de voertrog van ons vee. In ons lichaam verstoort deze overmaat allerlei balansen, waaronder de zuur/basen-balans. Daarvan kun je allerlei klachten krijgen, van huidklachten, candida-infecties en hoofdpijnen tot vermoeidheid. En chronische vormen van verzuring kunnen leiden tot bijvoorbeeld botontkalking, reuma, jicht, nier- ,gal- of blaasstenen.

“Geen enkele ziekte, inclusief kanker, kan ontstaan in een basische omgeving”

Dr. Otto Warburg (Nobelprijswinnaar 1931

Hidden Hunger betekent trouwens niet dat je in een bloedsuitslag allerlei tekorten hoeft te zien. Het betekent dat er zowel absoluut als relatief te weinig mineralen aanwezig zijn om alle processen in goede banen te leiden.

Daarover kun je meer lezen in het boek wat Rineke Dijkinga onlangs schreef. ‘Op weg naar meer energie’.

Ik ben heel erg nieuwsgierig wat u mij wilt laten weten.

Groeten, uw tuinman: Arend Joosten.

                                               Gewoon bellen naar mijn mobiele nummer, 06-50580685.   

(Leestip: Wie de wereld nu echt voedt van Vandana Shiva)